بررسی انواع جعل و تزویر در نسخه‌های خطی با استناد به نمونه‌هایی از آن

هدف از این پژوهش شناسایی انواع جعل و تزویر در نسخه‌­های خطی به جهت افزایش آگاهی و شناخت درباره این نسخه‌­ها و ایجاد زمینه‌­ای مناسب برای پژوهش‌های نسخه‌­شناسی است. در این پژوهش از روش کتابخانه‌­ای به منظور مطالعه پژوهشهای پیشین و روش میدانی برای شناسایی نمونه‌­های مستند از جعل و تزویر در نسخه‌­های خطی استفاده شده است. یافته‌ها: جعل و تزویر در نسخه‌­های خطی به سه دسته ساخت کامل نسخه (کتابسازی)، جعل و تزویر در محتوای علمی (متن) و جعل و تزویر در عناصر مادی نسخه تقسیم می­‌شود. روش­های جعل و تزویر در هر یک از این انواع با توجه به نوع نسخه (نسخه­‌های هنری یا متنی) متفاوت است. جاعلان نسخه‌­های خطی، اغلب افرادی فرهنگی و آشنا با نسخه­‌ها بوده­‌اند­ که به نوعی با نسخه‌­ها ارتباط داشته­‌اند و به جهت سودجویی مادی یا معنوی اقدام به این امر می­‌نمودند. نتیجه­‌گیری: بر اساس یافته‌­های پژوهش، جعل و تزویر در عناصر مادی نسخه­‌ها توسط افراد گوناگون و معمولاً در زمانی طولانی پس از ساخت نسخه اجرا می‌­شود؛ بنابراین، رواج آن از سایر انواع جعل و تزویر بیشتر است. جعل و تزویر در انجامۀ نسخه­‌ها به­‌ویژه تغییر تاریخ نسخه (به جهت کهنه­نمایی) از شیوع بالاتری برخوردار است.